ه گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، عباس عربمازار، اقتصاددان و استاد دانشگاه، در سخنرانی خود در سیودومین همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی با موضوع «اعتلای حکمرانی پولی و بانکی» گفت: اقتصاد ایران فاقد یک نظام تصمیمگیری مشخص است و سیاستگذاریها عمدتاً در جلساتی اتخاذ میشوند که اعضای آن هر یک نماینده منافع بخشی خود هستند. این شرایط موجب شده تصمیمگیریها نه بر مبنای منافع ملی، بلکه بر پایه مصالح کوتاهمدت و توافقات موردی شکل بگیرند.
عربمازار با اشاره به چالشهای سرمایهگذاری در اقتصاد ایران تصریح کرد: سرمایهگذاری فرایندی پیچیده، چندوجهی و نیازمند افق بلندمدت است. اما فضای کسبوکار در کشور ما از حداقل پیشبینیپذیری برخوردار نیست و این خود یکی از بزرگترین موانع در مسیر سرمایهگذاری مؤثر و پایدار به شمار میرود.
وی با تأکید بر اثرات نوسانات نرخ ارز بر تصمیمگیریهای سرمایهگذاران ادامه داد: «سرمایهگذاریهای بلندمدت امروز صورت میگیرند تا سالها بعد به تولید منتهی شوند. اما وقتی نرخ ارز و سایر متغیرهای کلیدی اقتصادی مدام دستخوش تغییر هستند، نمیتوان برای آینده برنامهریزی کرد.
این استاد دانشگاه، تحریمها را عاملی دانست که مستقیماً بر کاهش پیشبینیپذیری فضای اقتصادی اثر گذاشتهاند. او گفت: یکی از اهداف تحریمها، بیثباتسازی فضای اقتصادی از طریق ارائه اخبار متناقض و ایجاد تردید نسبت به آینده است.
کاهش قدرت خرید و مشکل تأمین مالی
عربمازار در بخش دیگری از سخنان خود به کاهش قدرت خرید خانوارهای متوسط و پاییندرآمد اشاره کرد و آن را عاملی برای افت تقاضای مؤثر و ایجاد رکود در بازارها دانست. وی همچنین از دشواری تأمین مالی برای پروژههای سرمایهگذاری سخن گفت و اظهار داشت: بانکها بخش عمدهای از منابع خود را صرف تأمین سرمایه در گردش بنگاهها میکنند؛ آنهم برای حفظ وضعیت موجود، نه توسعه و رشد. تسهیلات تکلیفی، رقابت دولت با بخش خصوصی بر سر منابع بانکی و صف انتظار برای تسهیلات، همه این عوامل بانکها را از ایفای نقش توسعهای در سرمایهگذاری بازداشتهاند.
وی ادامه داد: وقتی قیمت ارز در بازار غیررسمی ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش پیدا میکند، حتی برای حفظ وضعیت فعلی تولید هم نیاز به تأمین مالی چندبرابری احساس میشود.
ناتوانی بازار سرمایه در تأمین مالی تولید
عربمازار عملکرد بازار سرمایه را در تأمین منابع برای پروژههای تولیدی ضعیف ارزیابی کرد و گفت: بازار سرمایه طی دهه گذشته عمدتاً در قالب بازار ثانویه فعالیت کرده و سهم چندانی در تأمین مالی سرمایهگذاریهای جدید نداشته است. خرید و فروش سهام قبلی نمیتواند جایگزین سرمایهگذاری مولد و تازه شود.
بازدهی بیشتر در فعالیتهای غیرمولد
این اقتصاددان با انتقاد از جذابیت بالای فعالیتهای غیرمولد اظهار کرد: تا زمانی که فعالیتهای غیرمولد، بازدهی بالاتر و سریعتری نسبت به تولید داشته باشند، نمیتوان انتظار داشت منابع به سمت بخش مولد سرازیر شود. حتی منابعی که بانکها در اختیار دارند، به سمت بازار سکه و سایر بازارهای غیرمولد سوق پیدا میکند.
پیشنهاد تشکیل ستاد متمرکز سرمایهگذاری
عربمازار در پایان سخنان خود پیشنهاد داد که برای ساماندهی امر سرمایهگذاری، ستادی متمرکز تشکیل شود که وظایف اصلی آن سهگانه باشد: اولویتبندی پروژهها، تخصیص بهینه منابع و تسهیل فرآیندهای سرمایهگذاری.
او تأکید کرد: در شرایط محدودیت منابع، باید اولویتهای مشخصی مانند اشتغالزایی، صادراتمحور بودن و مزیتهای نسبی کشور در کالاهای اساسی ملاک تخصیص منابع قرار گیرند. نباید منابع نظام بانکی را صرف پروژههای زودبازده و فاقد توجیه اقتصادی کرد. توسعه نیازمند دانش، محاسبه و نظم است.
